Fiołek trójbarwny (Viola tricolor )

Wiadomości ogólne

Gatunek rośliny należący do rodziny fiołkowatych (Violaceae Batsch). Rośnie na polach inieużytkach. Jego kwiaty, a przede wszystkim liście fiołka są wykorzystywane do produkcji preparatów leczniczych i kosmetyków pielęgnacyjnych.

Działanie

Regularne picie naparu z fiołka trójbarwnego pomaga w walce z nadciśnieniem tętniczym. Substancje zawarte w kwiatach i liściach tej rośliny poprawiają elastyczność ścian naczyń krwionośnych, działają rozkurczowo, co w efekcie korzystnie wpływa na regulację ciśnienia tętniczego krwi.

Reguluje przemianę materii, działa moczopędnie, zmniejsza łamliwość naczyń krwionośnych. Stosuje się go w zapaleniach pęcherza moczowego, kamicy moczowej, uszkodzeniu nerek przez substancje toksyczne (również ubocznego działanie antybiotyków), chorobach siatkówki oka.

Dzięki właściwościom przeciwzapalnym napar z bratków jest polecany w leczeniu trądziku, wysypkach uczuleniowych i w innych problemach skórnych, wynikających z zaburzeń metabolizmu – wysypkach, łojotoku, egzemie, liszaju. Można go używać do przemywania, okładów i kąpieli. Najlepsze efekty widoczne są wtedy, gdy napar stosuje się jednocześnie zewnętrznie i wewnętrznie.

Oczyszcza oskrzela i jest to zasługą sporej ilości saponin, które zwiększają wydzielanie śluzu i wzmagają odruch wykrztuśny. Dzięki temu picie naparu z bratka może być bardzo pomocne w leczeniu nieżytów górnych dróg oddechowych, spowodowanych przeziębieniem, zapaleniem oskrzeli czy problemów związanych z paleniem papierosów

Przynosi ulgę chorobie gośćcowej jako ciepły kompres z odwaru z tej rośliny, przyłożony na obolałe mięśnie lub stawy. To efekt działania  salicylanów i flawonoidów – przeciwbólowych i przeciwzapalnych substancji, w które obfituje fiołek.  Bioflawonoidy w fiołku trójbarwnym, mają właściwości nie tylko przeciwzapalne ale uszczelniają i wzmacniają ściany naczyń włosowatych, ułatwiają przyswajanie witaminy C, która też zmniejsza przepuszczalność drobnych naczyń włosowatych i dodatkowo mają działanie antyoksydacyjnie.

Napar z bratków jest doskonałym środkiem do przemywania oczu w razie podrażnienia i stanu zapalnego spojówek. Dzięki jego właściwościom przeciwzapalnym i uszczelniającym naczynka warto go wykorzystywać do kompresów likwidujących obrzęki i cienie pod oczami.

Surowiec

Surowcem zielarskim jest cała roślina (Herba Violae tricoloris). Zawiera wiolutozyd, saponiny triterpenowe, śluz, alkaloid wiolinę (w korzeniach), fenolokwasy (kawowy, protokatechowy, gentozynowy, waniliowy i in.), rutynę.
W ziołolecznictwie wykorzystuje się młode kwitnące pędy bratka (ale bez dolnych, pożółkłych pędów łodyg), które suszy się w cieniu i przewiewie.
Zbiór i suszenie: ziele ścina się latem, suszy rozłożone jedną warstwą w miejscu ciepłym, ale nie na słońcu.

Zastosowanie

W aptekach i sklepach zielarskich można kupić susz z bratka polnego (fiołka trójbarwnego).

Odwar

Dwie łyżki ziela bratka polnego, zalać 2 szklankami letniej wody, doprowadzić do wrzenia (nie gotować) i podgrzewać przez 5 minut, potem przecedzić. Podczas przeziębienia pić 2 – 3 razy dziennie po pół szklanki odwaru – po posiłkach. W chorobach skóry i/lub dróg moczowych stosować taką kurację przez kilka tygodni do momentu ustąpienia dolegliwości.

Przeciwwskazania

Nie stosować: w wielopłytkowości (trombocytosis), zakrzepicy pourazowej. W zaawansowanej miażdżycy w wieku starszym wskazana jest ostrożność ze względu na przedłużanie przez rutynę działania adrenaliny na naczynia i możliwość niebezpieczeństwa agregacji trombocytów.