Beta Glukan

Betaglukan (?-glukan) ? jest organicznym związkiem chemicznym z grupy wielocukrów, składnikiem budulcowym ścian komórkowych drożdży, grzybów i zbóż. Zbudowany jest z jednostek cukru D-glukozy, a dodawany do ich nazwy przedrostek Beta i cyfry 1,3 czy 1,6 oznaczają sposób w jaki ich cząsteczki są z sobą połączone przy pomocy wiązań chemicznych. Model trójwymiarowy tej cząsteczki jest spiralą. W zależności od budowy chemicznej występują różne odmiany betaglukanów, np. celuloza jest ?-1,4-glukanem. Wiele betaglukanów zawiera dwa podstawowe typy wiązań chemicznych i mają w związku z tym różne właściwości, np. izomer 1,3/1,6 jest nierozpuszczalny w wodzie i występuje m.in. w produktach piekarniczych. Z kolei izomer 1,3/1,4 jest rozpuszczalny w wodzie i jest obecny tylko w nieprzetworzonych produktach naturalnych, takich jak otręby z jęczmienia i owsa. Jednak najbardziej aktywnym rodzajem jest betaglukan 1,3 D otrzymywany ze ścian komórkowych drożdży.

Po podaniu doustnym beta-glukany i przedostaniu się ich do krwi, są wychwytywane przez makrofagi. Małe fragmenty beta-glukanów są następnie uwalniane przez makrofagi i wychwytywane przez granulocyty, monocyty i komórki dendrytyczne. Wywołuje to odpowiedź immunologiczną. Makrofagi pozostają w stanie aktywnym 72 h. Zatem nieregularne przyjmowanie preparatów glukanu nie ma sensu.

Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Harwardzkim wykazały, że na błonie komórkowej makrofagów występują receptory gotowe do aktywacji przez około siedem reszt cukrowych i idealnie pasują do łańcucha polisacharydowego betaglukanów. Z dostępnych badań wynika, że betaglukan jest najpowszechniejszym w przyrodzie aktywatorem makrofagów.

Aktywność biologiczna

Po spożyciu pokarmu zawierającego beta-glukan dłużej utrzymuje się uczucie sytości. Uczucie pełności zapewnia jego szczególna lepkość. co powoduje spowolnienie opróżniania żołądka i przechodzenia treści pokarmowej do dwunastnicy i jelita cienkiego.

Odmiana betaglukanu (1,3/1,4) rozpuszczalnego w wodzie wykazuje silną aktywność biologiczną. Obniża ciśnienie tętnicze i uważa się, że zapobiega powstawaniu nowotworów układu pokarmowego. Poza tym wykazuje zdolność do wydłużania stężenia cholecystokininy po posiłku – hormonu przewodu pokarmowego, który hamuje apetyt. Poza tym ?-glukan z pszenicy, oprócz obniżania stężenia cholesterolu, zmniejsza zawartość brzusznej tkanki tłuszczowej.

Betaglukany, a układ odpornościowy

Pobudzenie aktywacji komórek układu odpornościowego ma istotne znaczenie we wszystkich przypadkach obciążających nasz system immunologiczny. Jest to najbardziej istotne w przypadku chorób infekcyjnych, przy długotrwałym zażywaniu antybiotyków, podczas stosowania leków immunosupresyjnych, w chorobach nowotworowych wyniszczających organizm oraz podczas naświetlania i chemioterapii.

Betaglukany są zdolne do stymulowania odporności organizmu przeciw różnym infekcjom wywołanym przez bakterie, grzyby, wirusy, pasożyty, a także przeciw komórkom nowotworowym. Wzmacniają także działanie podstawowych preparatów stosowanych w tego typu chorobach – antybiotyków, leków przeciwgrzybiczych i przeciwpasożytniczych.

Okazało się, że na komórkach układu odpornościowego, szczególnie makrofagach, granulocytach obojętnochłonnych, niektórych limfocytach, a także komórkach NK istnieją specyficzne dla nich receptory. Betaglukany najbardziej aktywują makrofagi, których zadaniem jest niszczenie patogenów chorobotwórczych, komórek nowotworowych oraz usuwają po nich resztki. Pobudzone makrofagi produkują także szereg niezbędnych cytokin, które mogą ogólnie pobudzać układ immunologiczny i produkcję szpiku kostnego. Cytokiny mogą wybiórczo pobudzać odporność komórkową i humoralną, co powoduje, że powstaje niezwykle skuteczny, ale także bardzo skomplikowany i czuły system powiązań pomiędzy komórkami układu odpornościowego, tzw. sieci cytokin, które są wewnętrznymi regulatorami układu immunologicznego.

Inne cechy betaglukanów

Zmniejszają spadek odporności organizmu związanego ze stresem.
Stres fizyczny i emocjonalny oraz intensywne ćwiczenia fizyczne mogą także negatywnie wpływać na układ odpornościowy. Udokumentowano, że ogólnie zdrowi sportowcy często zapadają na grypę lub zapalenie płuc po okresach wyczerpujących ćwiczeń. Ten sam proces obserwuje się u osób z chorobami związanymi z oddziaływaniem stresu psychicznego. W takich warunkach zmniejsza się ilość makrofagów i nie mogą one uczestniczyć w ochronie organizmu przed szkodliwymi czynnikami. Wykazano, że betaglukan 1,3 zarówno stymuluje jak i aktywuje komórki makrofagów, które przeciwdziałają temu efektowi.

Właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe

Aktywację makrofagów może zainicjować szereg różnych bodźców, na przykład endotoksyny, bakterie, wirusy lub substancje chemiczne. Dostarczenie betaglukanu w wystarczającej ilości czyni makrofagi gotowymi do pełnej aktywacji – po przyłączeniu składnika dopełniacza, a więc są one gotowe do działania w momencie rozpoznania zagrożenia. W przypadku braku odpowiedniej ilości betaglukanów aktywacja nie będzie pełna, a więc odpowiedź organizmu na zagrożenie będzie także osłabiona. Można powiedzieć, że dzięki wystarczającej ilości betaglukanów, większa ilość komórek układu odpornościowego jest ?gotowa do walki? w razie zagrożenia. Już po około 72 godzinach od rozpoczęcia podawania beta glukanów w pełni mobilizują one układ odpornościowy.

Wykazano, że beta 1,3 glukan pomaga zmniejszyć ilość antybiotyków potrzebnych w infekcji. Kombinację tę betaglukan + antybiotyk z powodzeniem zastosowano w próbach przeciw kilku różnym bakteriom i wirusom, w tym przeciw E. coli i wirusowi opryszczki.

Likwidacja drożdżaków i grzybów Candida
Betaglukan 1,3 D również działa przeciwgrzybiczo, co wykazano w badaniach z drożdżakami Candida albicans. Tak szerokie działanie przeciwinfekcyjne betaglukanu 1,3 można wytłumaczyć tylko faktem, że immunostymulacja wytwarzana przez ten wyjątkowy związek jest nieswoista.

Zapobieganie procesom starzenia się
Betaglukany 1,3 i 1,6 mogą być pierwszymi prawdziwymi suplementami diety zapobiegającymi starzeniu się organizmu. Zapewniają ochronę w infekcjach bakteryjnych i wirusowych, nowotworych i uszkodzeniach związanych z napromieniowaniem. Wspomagają działanie przeciwutleniaczy, czynników przyczyniających się do zachowania równowagi lipidowej, antybiotyków i innych środków leczniczych wspomagających odporność. Efektem tego jest poprawa ogólnego stanu zdrowia, co oznacza większą radość życia, mniej chorób oraz mniej czasu i pieniędzy wydawanych na leczenie i potencjalnie bardzo duże oszczędności na wydatkach zdrowotnych w czasie.

Inne zastosowanie betaglukanów
Wykazano zdolność betaglukanów do obniżania poziomów glukozy i insuliny u osób chorych na cukrzycę. Są także dobrymi przeciwutleniaczami i usuwają wolne rodniki z organizmu. Posiadają też cechy prebiotyku, czyli wspomagają wzrost naturalnej bakteryjnej flory jelitowej, co przyczynia się także do hamowania wzrostu drobnoustrojów chorobotwórczych. Potrafią także stymulować fibroblasty do produkcji kolagenu, stąd przyspieszają regenerację tkanek i gojenie się ran.

Suplementacja
Należy wybierać preparaty standaryzowane, nie zawierające sztucznych barwników i konserwantów. Preparaty gwarantujące wysoką skuteczność to takie, które oprócz betaglukanu 1,3 zawierają betaglukan 1,6, oferujący wiele tych samych korzyści co glukan 1,3. Jednak w większości badań skoncentrowano się na Betaglukanie 1,3. Biorąc pod uwagę synergizm działania i jego podwójne wzmocnienie – powyższy wybór jest najbardziej logiczny.
Dzienna porcja to 200 mg jednak do szybkiego aktywowania makrofagów zaleca się dawkę 600 mg dziennie przez 20 kolejnych dni.