Kropidlak Czarny (Aspergillus Niger)

Kropidlak czarny, potocznie nazwany czarną pleśnią, jest gatunkiem grzyba nitkowatatego  z rodziny Trichocomaceae, bezpłciowym i saprofitycznym. Jest  grzybem oportunistycznym, pospolitym na całym świecie i odpowiedzialnym za rozwój grzybicy kropidlakowej.
Rozwija się w ciemnych i wilgotnych pomieszczeniach pozbawionych dostatecznej wentylacji np. w zawilgoconych łazienkach, piwnicach, w systemach wentylacyjnych budynków, w nieczyszczonych klimatyzacjach samochodowych. W przyrodzie występuje w rozkładającej się materii organicznej: wodzie, glebie, na powierzchni roślin. Aspergillus niger nie jest tak niebezpieczny jak Aspergillus fumigatus. Jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych patogenów przenoszonych przez zarodniki drogą powietrzną.

Budowa

Na szczytowej części grzybni wzrastają konidiofory, na których wytwarzane są zarodniki konidialne. Konidiofor wyrasta z komórki bazalnej (komórki, która przywiera do podłoża) i zazwyczaj wzniesiony jest do góry. Trzonek jest nierozgałęziony. Ostatni, szczytowy odcinek konidioforu to komórka konidiotwórcza, z której wyrastają konidia mające różne rozmiary, ścianki trzonka gładkie, bezbarwne lub lekko brązowawe. Trzonki pod szczytem przechodzą w rozdętą buławkę (pęcherzyk ? vesicle). Konidiofory mogą wyrastać pojedynczo, w pęczkach lub tworzyć bardziej złożone struktury zwane konidiomami.  Powstają bezpośrednio na powierzchni podłoża czy żywiciela, pozostałe mogą powstawać na podkładkach – zbitej warstwie grzybni złożonej z mocno z sobą splecionych strzępek.

Kropidlak jest grzybem bardzo odpornym na warunki termiczne, może się dobrze rozwijać w mroźnych warunkach ale jego podstawowe właściwości chorobotwórcze związane są ze zdolnością do wzrostu w temperaturze 37 *C oraz produkcji licznych zarodników, co znacznie ułatwia im możliwość przenikania do pęcherzyków płucnych.
Grzyb ten wytwarza toksyczne substancje aflatoksyny, ochratoksyny, które jak inne mykotoksyny mogą być niebezpieczne dla zdrowia ludzi oraz glukoamylazę i pektynazę.

Objawy kliniczne

Aspergilloza jest to aktywna infekcja grzybem kropidlakowym. Pojęcie aspergiloza odnosi się do różnych form choroby wywołanej przez grzyby z rodzaju Aspergillus. Zarodniki produkowane przez kropidlaka należą do silnych alergenów.

Choroby wywołane przez grzyba kropidlaka mogą przebiegać pod postacią zapalenia płuc, alergicznej aspergilozy oskrzelowo-płucnej, aspergilozy ośrodkowego układu nerwowego, zapalenia zatok przynosowych i grzybicy paznokci.

Grzyb ten wywołuje zachorowania u osób z wrodzonym niedoborem systemu odpornościowego, nabytym upośledzeniem odporności ? stosujących sterydy czy cytostatyki czy też np. przebiegającym z AIDS.

Obserwuję u ludzi zakażonych kropidlakiem szereg objawów natury psychicznej: poczucie nieustannego lęku i zagrożenia, wszelkiego rodzaju fobie, rozdrażnienie, ogólną nerwowość, zaburzenia koncentracji uwagi, zaburzenia snu oraz dużą skłonność do pojawienia się stanów poddepresyjnych lub depresji. Ponieważ objawy te pojawiają często u moich pacjentów, nawet w łagodnej postaci choroby, skłoniło mnie to do napisania tej publikacji. W większości przypadków po likwidacji kropidlaka objawy łagodnieją lub ustępują całkowicie. Widzę też wyraźny związek dolegliwości ze strony stawów z infekcją kropidlakiem, ponieważ te objawy też ustępują po jego likwidacji.
W diagnostyce posługuję się aparatem biorezonansowym.

Aspergilloza układu oddechowego

Grzybnia kropidlakowa może naciekać oskrzela. Łańcuchy konidiów znajdują się wówczas w drogach oddechowych mogą być widoczne w plwocinie. Grzybnia ta powstaje w jamach pogruźliczych i patognomicznym objawem radiologicznym są półksiężycowate kieszenie powietrzne, częściowo otaczające okrągłe małe grzybnie znajdująca się w jamie.

Po ekspozycji układu oddechowego na antygeny grzyba, pojawiają się we krwi przeciwciała (klasy IgE) wywołujące reakcję alergiczną typu natychmiastowego, która prowadzi do wystąpienia skurczu oskrzeli, obrzęku błony śluzowej oskrzeli i wystąpienia napadu astmy oskrzelowej.

Do postawienia rozpoznania aspergilozy i związanej z tym alergii pomocne jest pobranie krwi i wykonanie następujących badań:

• wykonanie testu skórnego z antygenami Aspergillus niger ? podanie podskórnie antygenów grzyba wywołuje powstanie na powierzchni skóry odczynu alergicznego,
• wykonanie odczynu precypitacyjnego z antygenami Aspergillus niger? zakażenie grzybem powoduje powstanie w organizmie przeciwciał precypitujących w klasie IgG – dodanie do surowicy krwi aspergiliny wywołuje widoczną w probówce reakcję precypitacji,
• określenie ilości przeciwciał IgE całkowitych lub też swoistych dla Aspergillus niger.

Aspergilloza płuc

Istnieją trzy postacie aspergillozy płucnej:

• choroby płuc na tle alergicznym. Ten rodzaj chorób występuje zazwyczaj w astmie oskrzelowej czy towarzyszy mukowiscydozie.
• inwazyjna, gdzie komórkigrzyba naciekają miąższ płucny. Postać ta występuje najczęściej u osób z obniżoną odpornością wrodzoną lub nabytą.
• aspergilloma – powstaje w wyniku kontaktu z grzybem w trakcie gruźlicy. Objawia się występowaniem narośli grzybiczych w tkance płucnej, w której znajdują się krwinki białe oraz skrzepy krwi. Zmiana ta zazwyczaj nie rozprzestrzenia się po pozostałych częściach organizmu, jednak może się powiększać i tym samym uszkadzać tkankę płuc.

 Aspergiloza płuc może być trudna do zdiagnozowania, ponieważ objawy pod postacią kaszlu i świszczącego oddechu są wspólne dla wielu schorzeń układu oddechowego. W przypadku zapalenia płuc wywołanego przez kropidlaka, w istnieje potrzeba wykonania rtg. płuc lub tomografii komputerowej. Kolonizacja układu oddechowego przez kropidlaka wywołuje odpowiedź immunologiczną, w wyniku której dochodzi do wytwarzania przeciwciał skierowanych przeciw antygenom grzyba – głównie w klasie IgE i IgG.
Pomocne jest także wykonanie posiewu krwi i hodowli laboratoryjnej Kropidlaka.

Aspergilloza Ośrodkowego Układu Nerwowego

W przypadku aspergilozy Ośrodkowego Układu Nerwowego dochodzi często w mózgu do powstania ropni, zapalenia mózgu, rzadziej grzybiczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Badanie ogólne płynu mózgowo-rdzeniowego zazwyczaj nie wykazuje odchyleń od normy. Pomocne może być wykonanie tomografii komputerowej (TK) lub rezonansu magnetycznego (RM).

W diagnostyce laboratoryjnej grzybicy kropidlakowej OUN wykonuje się następujące badania:

• mikroskopowe badania bezpośrednie,
• wykonanie preparatu z płynu mózgowo-rdzeniowego – barwionego metodą Grama,
• badanie serologiczne wykrywające antygen kropidlaka w płynie mózgowo-rdzeniowym lub we krwi chorego – metodą ELISA,
• posiew płynu mózgowo-rdzeniowego na podłoże grzybicze Sabourauda i hodowla grzyba,
• badanie materiału genetycznego grzyba w płynie mózgowo-rdzeniowym -metodą PCR.

Aspergilloza skóry ucha zewnętrznego

Grzyby z rodzaju Aspergillus są dość często izolowane ze zmian w obrębie ucha zewnętrznego. Aspergiloza ucha zewnętrznego występuje pod postacią zmian zapalnych rumieniowo-złuszczających przypominających zmiany wypryskowe lub łojotokowe, którym często towarzyszy wyciek z ucha. Czasem obecne są małe owrzodzenia pokryte strupem, a na powierzchni zapalnie zmienionej skory występują zielonkawe lub ciemne naloty.
Objawy chorobowe: ból, silny świąd, uczucie ucisku w uchu zewnętrznym, czasem znaczne upośledzenie słuchu. Infekcji skóry ucha zewnętrznego mogą towarzyszyć objawy zapalenia ochrzęstnej.

Aspergiloza paznokci

Aspergilloza paznokci charakteryzuje się żółtymi, szarymi lub ciemnozielonymi przebarwieniami płytek paznokciowych (obraz brudnych paznokci). Klinicznie przebiega w postaci dystalnej i bocznej podpaznokciowej – gdzie grzybica rozprzestrzenia się w głąb paznokcia lub białej powierzchownej onychomykozy.

Diagnostyka ogólna

Stosunkowo często rozpoznanie aspergilliozy potwierdza się w wyniku pobrania wycinka do badań laboratoryjnych podczas zabiegu chirurgicznego, w trakcie wykonywania bronchoskopii, zabiegu operacyjnego płuc lub zatok przynosowych. W wycinkach widoczne są szerokie strzępki grzybni z przegrodami. Obecne mogą być w wycinku komórki układu biało krwinkowego: makrofagi, neutrofile i eozynofile.

Leczenie

Niezależnie od rodzaju choroby, brak reakcji na leczenie może prowadzić nawet do śmierci. Pojawiające się powikłania mogą obejmować niewydolność oddechową, krwawienie w płucach, zator dróg żółciowych i uszkodzenie nerek.

Postać alergiczną aspergillozy leczy się objawowo, prowadzi leczenie odczulające oraz unika ekspozycji na zarodniki grzybów – co w praktyce jest niezmiernie trudne do przeprowadzenia.

U pacjentów z postacią inwazyjna aspergilozy przeprowadza się przeciwgrzybicze leczenie Amfoterycyną lub Itrakonazolem.

W swojej praktyce, w łagodnej postaci choroby, używam preparat Nigersan fimy Sanum.

Grzybiaka kropidlakowego leczy się chirurgicznie.